Biyografiye Eskiden Ne Denirdi?
Biyografi, bir kişinin yaşamını ve başarılarını anlatan bir türdür. Ancak, geçmişte biyografiye farklı isimler de verilmiştir. Bu yazıda, biyografiye eskiden ne denildiği ve bu türün evrimi ele alınacaktır.
1. Otobiyografi
Biyografi türünün bir alt dalı olan otobiyografi, kişinin kendi yaşamını anlattığı bir türdür. Geçmişte, bireyin kendi yaşam hikayesini anlatması için kullanılan terimlerden biri de "hâtıra" veya "hatırat" olarak bilinirdi. Bu terimler, kişisel deneyimlerin ve hatıraların yazıya dökülmesini ifade ederdi.
2. Şehname
Özellikle Doğu kültüründe, biyografik türün karşılığı olarak "şehname" terimi kullanılırdı. Şehname, bir kişinin hayatını, başarılarını ve hatta efsanevi özelliklerini anlatan uzun şiirsel metinlerdi. Özellikle Pers kültüründe yaygın olan bu tür, tarihsel ve mitolojik unsurları içerirken, aynı zamanda bireyin kişisel özelliklerini de vurgular.
3. Tezkire
Osmanlı İmparatorluğu'nda biyografi türünün karşılığı olarak "tezkire" terimi kullanılırdı. Tezkireler, genellikle ünlü şahsiyetlerin yaşamlarını ve eserlerini anlatan kitaplardı. Bu türdeki yazılar, kişinin hayatını, ahlaki özelliklerini ve toplumdaki etkisini detaylı bir şekilde ele alırdı.
4. Vefeyatnâme
Osmanlı kültüründe, ölen bir kişinin anısına yazılan biyografik metinlere "vefeyatnâme" denirdi. Bu tür metinlerde, kişinin yaşamı, karakteri, başarıları ve etkisi hakkında bilgi verilirdi. Vefeyatnameler, genellikle dini liderler, devlet adamları ve bilim insanları gibi önemli şahsiyetler için yazılırdı.
5. Marifetnâme
Osmanlı döneminde, biyografik türün bir diğer karşılığı olan "marifetnâme", genellikle bilim adamlarının hayatlarını ve eserlerini anlatan kitaplardı. Bu türdeki eserler, kişinin bilimsel çalışmalarını, keşiflerini ve katkılarını detaylı bir şekilde ele alırken, aynı zamanda kişinin yaşamı ve karakteri hakkında da bilgi verirdi.
6. Evrim ve Bugünkü Durum
Biyografi türü, zamanla farklı kültürlerde ve toplumlarda farklı isimlerle anılmış ve çeşitli alt türler geliştirmiştir. Günümüzde, biyografi terimi genellikle bir kişinin yaşamını ve başarılarını anlatan tüm türleri kapsar. Otobiyografi, anı, biyografi, vefeyatnâme gibi alt türler, biyografinin çeşitli formlarını oluşturur.
Sonuç
Biyografi türü, zaman içinde farklı isimler ve alt türlerle anılmış ve gelişmiştir. Geçmişte, otobiyografi, şehname, tezkire, vefeyatnâme, marifetnâme gibi terimler, biyografi türünün farklı yönlerini ve alt türlerini ifade etmek için kullanılmıştır. Günümüzde ise biyografi terimi, genellikle bir kişinin yaşamını ve başarılarını anlatan her türlü metni kapsar.
Ek Sorular ve Cevaplar:
Soru: Otobiyografi türü hangi isimlerle anılıyordu?
Cevap: Otobiyografi türü, geçmişte hâtıra veya hatırat olarak da adlandırılıyordu.
Soru: Osmanlı kültüründe biyografi türünün karşılığı nedir?
Cevap: Osmanlı kültüründe biyografi türünün karşılığı tezkire veya vefeyatnâme olarak biliniyordu.
Biyografi, bir kişinin yaşamını ve başarılarını anlatan bir türdür. Ancak, geçmişte biyografiye farklı isimler de verilmiştir. Bu yazıda, biyografiye eskiden ne denildiği ve bu türün evrimi ele alınacaktır.
1. Otobiyografi
Biyografi türünün bir alt dalı olan otobiyografi, kişinin kendi yaşamını anlattığı bir türdür. Geçmişte, bireyin kendi yaşam hikayesini anlatması için kullanılan terimlerden biri de "hâtıra" veya "hatırat" olarak bilinirdi. Bu terimler, kişisel deneyimlerin ve hatıraların yazıya dökülmesini ifade ederdi.
2. Şehname
Özellikle Doğu kültüründe, biyografik türün karşılığı olarak "şehname" terimi kullanılırdı. Şehname, bir kişinin hayatını, başarılarını ve hatta efsanevi özelliklerini anlatan uzun şiirsel metinlerdi. Özellikle Pers kültüründe yaygın olan bu tür, tarihsel ve mitolojik unsurları içerirken, aynı zamanda bireyin kişisel özelliklerini de vurgular.
3. Tezkire
Osmanlı İmparatorluğu'nda biyografi türünün karşılığı olarak "tezkire" terimi kullanılırdı. Tezkireler, genellikle ünlü şahsiyetlerin yaşamlarını ve eserlerini anlatan kitaplardı. Bu türdeki yazılar, kişinin hayatını, ahlaki özelliklerini ve toplumdaki etkisini detaylı bir şekilde ele alırdı.
4. Vefeyatnâme
Osmanlı kültüründe, ölen bir kişinin anısına yazılan biyografik metinlere "vefeyatnâme" denirdi. Bu tür metinlerde, kişinin yaşamı, karakteri, başarıları ve etkisi hakkında bilgi verilirdi. Vefeyatnameler, genellikle dini liderler, devlet adamları ve bilim insanları gibi önemli şahsiyetler için yazılırdı.
5. Marifetnâme
Osmanlı döneminde, biyografik türün bir diğer karşılığı olan "marifetnâme", genellikle bilim adamlarının hayatlarını ve eserlerini anlatan kitaplardı. Bu türdeki eserler, kişinin bilimsel çalışmalarını, keşiflerini ve katkılarını detaylı bir şekilde ele alırken, aynı zamanda kişinin yaşamı ve karakteri hakkında da bilgi verirdi.
6. Evrim ve Bugünkü Durum
Biyografi türü, zamanla farklı kültürlerde ve toplumlarda farklı isimlerle anılmış ve çeşitli alt türler geliştirmiştir. Günümüzde, biyografi terimi genellikle bir kişinin yaşamını ve başarılarını anlatan tüm türleri kapsar. Otobiyografi, anı, biyografi, vefeyatnâme gibi alt türler, biyografinin çeşitli formlarını oluşturur.
Sonuç
Biyografi türü, zaman içinde farklı isimler ve alt türlerle anılmış ve gelişmiştir. Geçmişte, otobiyografi, şehname, tezkire, vefeyatnâme, marifetnâme gibi terimler, biyografi türünün farklı yönlerini ve alt türlerini ifade etmek için kullanılmıştır. Günümüzde ise biyografi terimi, genellikle bir kişinin yaşamını ve başarılarını anlatan her türlü metni kapsar.
Ek Sorular ve Cevaplar:
Soru: Otobiyografi türü hangi isimlerle anılıyordu?
Cevap: Otobiyografi türü, geçmişte hâtıra veya hatırat olarak da adlandırılıyordu.
Soru: Osmanlı kültüründe biyografi türünün karşılığı nedir?
Cevap: Osmanlı kültüründe biyografi türünün karşılığı tezkire veya vefeyatnâme olarak biliniyordu.